Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bölgesel ve küresel gelişmelere ilişkin yaptığı kapsamlı değerlendirmede, mevcut uluslararası sistemin adaletsizlik ürettiğini belirterek, Gazze, Suriye ve küresel krizlere dikkat çekti. Erdoğan, “Uluslararası kurumların çoğu bugün işlevsiz hâle gelmiştir” ifadelerini kullandı.
Modern diplomasinin temellerinin Vestfalya Anlaşması’yla atıldığını hatırlatan Cumhurbaşkanı Erdoğan, geçen dört asırlık süreçte insanlığı derinden etkileyen savaşlar ve krizler yaşandığını söyledi. Son yıllarda teknoloji ve küreselleşmenin etkisiyle uluslararası ilişkilerin yalnızca devletler arası olmaktan çıktığını vurgulayan Erdoğan, çok uluslu şirketler, medya ve sivil toplumun da sürece dâhil olduğunu ifade etti.
Erdoğan, iki kutuplu dünyadan çok taraflılığa, oradan da çok kutuplu bir düzene geçildiğini, bunun da güç mücadelesini sertleştirdiğini dile getirdi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, insan hakları ve küresel adalet söylemlerinin artmasına rağmen, bu kavramların sahada karşılık bulmadığını belirterek şu değerlendirmede bulundu:
“Ruanda’da, Bosna’da, Irak’ta, Arakan’da milyonlarca masum insan katledildi. Haksız da olsa güçlüyü koruyan, haklı da olsa mazlumu ezen bir sistem yıllarca istikrarsızlık üretti.”
Suriye’de 600 binden fazla insanın hayatını kaybettiğini hatırlatan Erdoğan, Sednaya gibi işkence merkezlerinde yüz binlerin eziyet gördüğünü söyledi. Avrupa’nın ve uluslararası toplumun yaşananlara uzun süre sessiz kaldığını vurgulayan Erdoğan, sınır hatlarında yaşanan insanlık dışı görüntülerin unutulmadığını ifade etti.
Gazze’de yaşananlara da değinen Cumhurbaşkanı Erdoğan, 70 binden fazla Filistinlinin hayatını kaybettiğini, 170 binin üzerinde yaralı bulunduğunu söyledi. Gazze’ye 200 bin tondan fazla bomba atıldığını belirten Erdoğan, bunun Hiroşima’ya atılan bombanın 14 katı olduğunu vurguladı.
“On binlerce çocuk, ailesini, evini, okulunu kaybetmiş şekilde enkazlar arasında hayata tutunmaya çalışıyor.”
Erdoğan, ateşkesin kalıcı hâle gelmesi ve insani yardımların engelsiz ulaştırılmasının öncelik olduğunu belirterek, Türkiye’nin bugüne kadar 103 bin tonu aşan insani yardım gönderdiğini açıkladı. Gazze’nin yeniden inşası için diplomatik temasların sürdüğünü ifade etti.
8 Aralık 2024’te Esed rejiminin devrilmesiyle Suriye’de yeni bir sürecin başladığını söyleyen Erdoğan, Ahmed Şara liderliğindeki yönetimin uluslararası topluma entegrasyon yolunda ilerlediğini belirtti. Türkiye’den Suriye’ye dönen mülteci sayısının 580 bine ulaştığını açıkladı.
İsrail’in Suriye’ye yönelik saldırılarının istikrarın önündeki en büyük engel olduğunu vurguladı.
Türkiye’nin İstanbul süreciyle Rusya ve Ukrayna’yı üç kez bir araya getirdiğini hatırlatan Erdoğan, Karadeniz Tahıl Girişimi ve esir takaslarının Türk diplomasisinin başarısı olduğunu söyledi. Karadeniz’de sivil gemilere yönelik saldırıların kabul edilemez olduğunu vurguladı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Azerbaycan ve Ermenistan’ın barış anlaşmasına hiç olmadığı kadar yakın olduğunu belirterek, Türkiye’nin de Ermenistan ile normalleşme sürecini ilerlettiğini ve önümüzdeki dönemde sembolik adımlar atılacağını açıkladı.
Yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarının İslamofobi ve yabancı düşmanlığıyla karşı karşıya kaldığını belirten Erdoğan, büyükelçilere diaspora konusunda hassasiyet çağrısı yaptı:
“Büyük devlet olmak, nerede yaşarsa yaşasın vatandaşına sahip çıkmaktır.”
Yorumlar