REKABET KURULUNUN KARARI FINDIK PİYASASINI NASIL ETKİLEYECEK

Türkiye'nin en stratejik tarım ürünlerinden biri olan fındık piyasasında, Rekabet Kurumu'ndan (RK) piyasa dengelerini kökten değiştirebilecek kritik bir hamle geldi. Kurul, sektörde güçlü konumda bulunan İtalyan gıda devi Ferrero'ya, 2025 yılının Eylül – Aralık döneminde en az 30 bin ton kabuklu fındık alımı yapma zorunluluğu getirdi.

Bu tarihi karar, fındık üreticisini yakından ilgilendirirken, karara uymayan Ferrero'ya belirlenen miktarın altında kalması durumunda her gün için idari para cezası uygulanacak. Piyasa şimdi, bu zorunlu alım kararının uzun süredir baskı altında olan fındık fiyatlarını yükseltip yükseltmeyeceğini tartışıyor.

---

 Karar Üreticiye Yarar mı, Zarar mı Verir? Analiz

Rekabet Kurumu'nun bu müdahalesi, fındık piyasasında tekel konumunu güçlendiren ve alım stratejileriyle fiyatları manipüle edebilen büyük aktörlere karşı alınmış güçlü bir önlem olarak değerlendiriliyor. Kararın üreticiye potansiyel etkileri, uzmanlar tarafından şu şekilde analiz ediliyor:

 

 Üreticiye Potansiyel Faydaları (Fiyat Artışı Beklentisi)

 

1. Fiyat Baskısının Azalması: Ferrero gibi büyük bir alıcının piyasadan zorunlu olarak yüksek miktarda fındık çekmesi, piyasadaki arz fazlası algısını azaltacaktır. Bu durum, genellikle fındık fiyatları üzerinde yukarı yönlü bir baskı yaratır ve üreticinin emeğinin karşılığını alma ihtimalini artırır.

2. Piyasa Canlılığı: Zorunlu alım, özellikle yılın son çeyreğinde piyasaya likidite (para akışı) sağlayarak durgunluğu önler ve alım-satım işlemlerini canlandırır.

3. Tekel Gücüne Sınırlama: Karar, yabancı tekellerin piyasayı kendi stok ve fiyat politikalarına göre belirlemesini zorlaştırarak, yerli üreticinin pazarlık gücünü bir nebze olsun artıracaktır.

Potansiyel Riskler ve Zararları

 

1. Dönemsel Etki: 30 bin tonluk zorunlu alım miktarının, Ferrero'nun toplam alım kapasitesine ve Türkiye'deki toplam rekolteye oranla ne kadar büyük bir etki yaratacağı tartışmalıdır. Etki kısa vadeli ve dönemsel kalabilir.

2. Tepki Alımları: Ferrero'nun cezadan kaçınmak için alım yapması, ancak bu alımları üreticinin istediği fiyat seviyelerinden değil, yine düşük baskı altında tuttuğu fiyatlardan yapma riski mevcuttur.

3. Sektörel Destek Eksikliği: Bazı sektör temsilcileri, Rekabet Kurumu'nun tek bir aktöre ceza yerine, TMO'nun (Toprak Mahsulleri Ofisi) daha aktif ve regülatif rol üstlenmesi gibi yapısal çözümlerin daha kalıcı olacağını savunuyor.

 

 Ferrero'nun Cezası Çok Ağır Olacak

Kararın en çarpıcı yanı, zorunluluğa uyulmaması durumunda uygulanacak yaptırım mekanizmasıdır. Ferrero'nun belirlenen 30 bin tonluk alım kotasının altında kalması halinde, her gün için idari para cezası ödeme yükümlülüğü doğacak. Bu ağır yaptırım, kararın etkinliğini sağlamada kilit rol oynayacaktır.

Sonuç olarak, Rekabet Kurumu'nun kararı, fındık üreticisi için kritik bir koruma kalkanı işlevi görmekte ve kısa vadede fiyatlar üzerinde olumlu bir baskı yaratması beklenmektedir. Ancak piyasanın uzun vadeli istikrarı için daha kapsamlı yapısal destekler beklenmeye devam edecektir.