Fındık bitkisinin önemli hastalıklarından olan külleme hastalığının etmeni bir fungus olup, kışı yere dökülen yapraklarda hastalıklı bitki artıklarında geçirir. Hastalık ilkbaharda gelişmekte olan yaprak ve sürgünler üzerinde belirtilerini gösterir. Hastalık rüzgarla taşınarak bitkiden bitkiye yayılır. Külleme hastalığında, yapraklardaki belirtiler yaprağın her iki yüzeyinde de oluşabilir. Hastalık etmeninin, yaprakların alt kısımlarında gelişmesi ile ilk başlarda üst kısımlarda renk açılımları, sarımsı beneklenme şeklinde lekeler oluşur. Daha sonra yapraklar giderek kahverengileşmeye, gevrekleşmeye ve kıvrılmaya başlar ve vaktinden önce dökülürler. Genç sürgünlerde ve yapraklarda yüzeyde ilk önce un serpilmiş gibi bir görüntü oluşmakta; ilerleyen dönemlerde renkte matlaşma ve kahverengileşme meydana gelmektedir. Özellikle erken dönemde hastalığa yakalanan çotanaklarda kurumalar gözlenmektedir.
Fındıklarda kalite ve verim düşüklüğüne neden olan külleme hastalığı, bitkinin yapraklarında, sürgünlerde ve çotanaklar üzerinde belirtilerle ortaya çıkmaktadır. Bu belirtiler yapraklarda lekelenme ile başlar ve gerekli önlemler alınmadığında yaprakların dökülmesine, verimin düşmesine neden olur. Fındıkta külleme hastalığı ile mücadelenin çok önemli olduğu unutulmamalı ve mücadele için gerekli olan adımlar zamanında gerçekleştirmelidir.
Fındık Külleme Hastalığı Nedir?
Fındıkta külleme hastalığı, ilkbahar aylarının ilk zamanlarında yaprakların gelişme ve çotanakların oluşma döneminde başlar, rüzgar etkisi ile de kolayca yayılır. Hastalık etmeni olan fungus, yaprak üzerinde sarımsı beneklenme şeklinde lekeler, renk açılmaları meydana getirir. Zamanla yapraklarda renk koyulaşarak kahverengileşir ve matlaşır. Daha sonraki dönemlerde ise yapraklara kıvrılma, kuruma ve şeker üretiminin durması ile zamanından önce döküme sebep olur. Bu etmenlerin sonucunda fındıkta önemli ölçüde verim ve kalite kaybı yaşanır. Fındıkta külleme mücadelesi zamanında yapılmaz ise üretim alanlarında büyük bir ekonomik zarara neden olur.
Bu hastalığa karşı etkili bir mücadele için çiftçilerin tavsiyelere uygun olarak aşağıdaki dönemlere göre ilaçlama yapmaları, mücadeledeki başarıyı artıracaktır.
Fındıkta külleme mücadelesi iki şekilde gerçekleşmektedir.
- Kültürel Mücadele: Bahçe içerisinde yer alan bulaşıklık kaynağı olmasına sebep olacak bitki artıkları temizlenerek hastalık kaynakları yok edilmelidir. Hastalığın bulaştığı dip sürgünleri kesilerek imha edilmeli, budama yapılarak fazla dallar çıkarılmalı ve yabancı otlar temizlenerek yeterli ışıklandırma sağlanmalıdır. Böylelikle bahçenizde iyi bir hava sirkülasyonu oluşturabilir ve hastalıkla kültürel olarak mücadele edebilirsiniz. Hastalığın bulaşma kaynağı olan bitki atıkları bahçeden temizlenerek enfeksiyonun yayılma olasılığını ortadan kaldırabilirsiniz. Hastalığın bulaştığı dip sürgünleri kesilip imha edilmesi, temiz bir bahçe ve ışıklandırmanın yeterli olması için ise ağaçları budayarak yabancı otlardan temizlenmesi külleme hastalığı için yapılabilecek kültürel önlemlerdir.
- Kimyasal Mücadele:
Fındıkta külleme hastalığı daha önceki yıllarda görüldüyse hastalık yoğunluğuna göre ilaçlama belirlenmelidir. Eğer hastalık bahçede ilk defa görülüyorsa belirtileri görür görmez ilaçlamaya başlanılmalıdır. Hastalık daha önce görülmüş ise yapraklar normal boyuta ulaştıktan ve sürgünler 25-30 cm olduktan sonra yani çotanak bağlama dönemi olan nisan sonunda ilk ilaçlama işlemi gerçekleştirilmelidir. İlaçlamanın yanında tavsiye edilen bitki koruma ürünü ile de ilaçlama işlemi yapılmalıdır. Hastalığın kalıntı riski göz önüne alınarak ilaçlı mücadelenin kesinlikle hasattan bir ay öncesinden tamamlanması gerekir. İlaçlamadan sonra hem insan hem de hayvan sağlığı göz önüne alınarak 21 gün geçmeden bahçelerde kesinlikle hayvanlar otlatılmamalı, meyve tüketilmemelidir.
Fındık Külleme İlaçları Nelerdir?
Fındıkta külleme hastalığı ile mücadele edilirken ilaçlama işleminde özellikle ilaç dozuna ve karıştırılmamasına önem verilmelidir. Ayrıca ilaçlama işlemini gerçekleştireceğiniz aletin kalibrasyonuna da dikkat edilmelidir. İlaçlama işlemi ağacın dibinden başlayarak yıkama şeklinde olmalıdır. Fındık külleme ilacı olarak genellikle kükürt kullanılmakta fakat Bakanlık tarafından ruhsatlandırılan ve tavsiye edilen ürünlerde kullanılır. Ancak belirttiğimiz gibi kesinlikle herhangi bir kimyasal ürünün bitki koruma ürünü ile karıştırılmaması gerekir. İlaçlama periyodu ise hastalık yoğunluğuna göre belirlenmelidir.
